ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz) HASTA BAKIMI

ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz) HASTA BAKIMI

Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS), beyin ve omurilikteki üst ve alt motor nöronların hasarıyla ortaya çıkan, ilerleyici seyirli nörodejeneratif bir hastalıktır. Hastaların hareket kabiliyeti zamanla azalırken konuşma, yutma ve solunum gibi temel fonksiyonlarda da kayıplar görülebilir. ALS vakalarının yaklaşık %90–95’i sporadik olarak, %3–10’u ise ailesel geçişle ortaya çıkar. Hastalık genellikle 50–60 yaş aralığında başlasa da ailesel formlarda daha erken yaşlarda da görülebilir.

ALS’nin Erken Belirtileri
ALS çoğu zaman sinsice başlar ve belirtiler yavaş ilerler. Hastalarda aşağıdaki bulgular sık görülür:
-Kol, bacak, omuz veya dil kaslarında seğirme
-Kas krampları
-Yürüme sırasında takılma, düşme eğilimi
-Boyun, el, bacak ve ayaklarda güçsüzlük
-Geveleyerek konuşma, konuşmanın anlaşılmasında bozulma
-Yutma ve çiğneme güçlüğü
-Günlük aktivitelerde zorlanma (eşya taşıma, yazı yazma vb.)
-Kontrol dışı ağlama veya gülme nöbetleri
-Bazı hastalarda bilişsel ve davranışsal değişiklikler
Hastalık ilerledikçe motor fonksiyonlar giderek azalır. Bu süreçte hastaların çevreleriyle iletişimi zorlaşır, öz bakım ihtiyaçları artar ve Profesyonel Bakım desteğine duyulan ihtiyaç belirgin hâle gelir.

ALS Hastalarına Bakımevinde Sunulan Profesyonel Destek
ALS hastalığında bakım, yalnızca fiziksel ihtiyaçların karşılanmasından ibaret değildir. Hastalığın ilerleyici yapısı nedeniyle multidisipliner bir yaklaşım, hastaların yaşam kalitesini belirgin şekilde artırır. Bakımevleri bu noktada hem hasta hem de aile için önemli bir destek mekanizması sağlar.
1. Kişisel Bakım ve Günlük Yaşam Desteği
ALS ilerledikçe hastalar giyinme, yemek yeme, kişisel hijyen gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanır. Bakımevlerinde:
-Günlük yaşam aktivitelerinde birebir yardım
-Beslenme desteği ve uygun diyet planlaması
-Güvenli yutma için takip ve gerektiğinde püre/sıvı kıvam ayarlaması
gibi hizmetler sunulur.

2. Hareket ve Pozisyonlama
Kas güçsüzlüğü nedeniyle uzun süre aynı pozisyonda kalmak bası yaralarına yol açabilir. Bu nedenle Bakım ekipleri:
-Düzenli pozisyon değişikliği
-Pasif ve aktif egzersizler
-Yürüme ve transfer desteği
-Ortez, yürüteç veya tekerlekli sandalye uyumu
konularında hastayı destekler.
3. Solunum ve Yutma Takibi
ALS’de solunum kaslarının etkilenmesi sık görülür. Bakımevinde:
-Aspirasyon riskine karşı düzenli takip
-NIMV (non-invaziv ventilasyon) cihazlarının kullanımı için destek
gibi uygulamalar gerçekleştirilir.
4. İletişim Desteği
Konuşma güçlüğü zamanla artacağından, hastaların çevreleriyle iletişim kurabilmesi için alternatif yöntemler önemlidir:
-Yazı tabletleri
-Göz takibiyle iletişim sistemleri
-Basit iletişim kartları
gibi araçlar hastanın kendini ifade etmesini kolaylaştırır.
5. Psikososyal Destek
ALS yalnızca bedeni değil, psikolojik ve sosyal hayatı da etkileyen bir hastalıktır. Bakımevlerinde:
-Hastanın moral ve motivasyonunu destekleyen etkinlikler
-Duygusal dalgalanmalar ve kontrolsüz gülme/ağlama nöbetlerine profesyonel yaklaşım
-Ailelere danışmanlık
sağlanır.

Sonuç olarak;
ALS ilerleyici bir hastalık olmakla birlikte, doğru Bakım ve destekle hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Bakımevlerinde sunulan Profesyonel Bakım hizmetleri; fiziksel, Sosyal ve Psikolojik ihtiyaçların bir bütün olarak ele alınmasını sağlar. Böylece hem hastaların hem de ailelerinin yükü hafifler, yaşam daha güvenli ve konforlu hâle gelir.